Opatrunki w warunkach domowych

Rany i oparzenia w warunkach domowych

Rana to anatomiczne przerwanie ciągłości skóry lub błony śluzowej oraz znajdujących się głębiej tkanek pod wpływem działania czynnika uszkadzającego, którym może być: uraz mechaniczny, uraz termiczny (oparzenie, odmrożenie), uraz chemiczny (żrące substancje chemiczne) lub energia promienista (promieniowanie słoneczne). Drobne rany zdarzają się stosunkowo często w warunkach domowych, wystarczy chwila nieuwagi podczas pracy w kuchni. Najczęściej w zaciszu domowym powstają rany cięte, o równych brzegach [1-2].

Oparzenie to z kolei, zgodnie z definicją, uszkodzenie skóry i nierzadko głębiej położonych tkanek w następstwie kontaktu skóry z wysoką temperaturą (gorące płyny, gorące powierzchnie, ogień, para wodna), prądem elektrycznym lub chemikaliami. Stosunkowo najczęściej w warunkach domowych dochodzi do oparzeń termicznych a ich źródła stanowią wrzątek, gorące mleko, gorąca zupa, płomienie, para wodna, żelazko, grzejniki. Niezwykle groźne są oparzenia wywołane środkami chemicznymi, do których dochodzi częściej u dzieci, wskutek oblania się lub wypicia niebezpiecznej substancji, np. środka żrącego [1-3].

Postępowanie z raną

Proces opatrywania rany przebiega zwykle wieloetapowo. Pierwszym działaniem powinno być dokładne obejrzenie miejsca zranienia i ocena czy konieczna jest konsultacja lekarska. Należy ocenić ranę pod kątem jej typu, głębokości, nasilenia krwawienia (gdy krwawienie jest nasilone konieczne jest zeszycie rany), stopnia jej zabrudzenia oraz obecności ciał obcych. Jeżeli na powierzchni rany obserwujemy niewielkie krwawienie to powinniśmy je zatamować poprzez ucisk miejsca krwawienia. Kolejne działania powinny być ukierunkowane na zabezpieczenie rany przez zakażeniem i zanieczyszczeniami. W tym celu najlepiej jest przepłukać powierzchnię rany wodą lub solą fizjologiczną, a następnie jej powierzchnię zdezynfekować za pomocą preparatu bakteriobójczego. Kolejnym etapem powinno być założenie opatrunku, najlepiej jałowego [1-3].

Postępowanie z oparzeniem

Pierwszym działaniem w przypadku lekkich oparzeń powinno być jak najszybsze schłodzenie miejsca oparzenia letnią lub zimną czystą wodą, najlepiej bezpośrednio z kranu. Proces schładzania należy kontynuować do czasu aż miejsce oparzenia przestanie boleć, czyli ok. 15-20 minut. Po schłodzeniu miejsce oparzenia należy przykryć suchym, nieprzywierającym czystym opatrunkiem [1-3].

Jak zrobić opatrunek

Przed przystąpieniem do wykonania opatrunku należy starannie umyć ręce mydłem antybakteryjnym i spłukać je obficie pod ciepłą bieżącą wodą (jeżeli nie ma wody bieżącej, należy poprosić kogoś o polewanie rąk czystą wodą), a następnie przetrzeć je środkiem przeznaczonym do odkażania rąk (lub spirytusem).

Podczas opatrywania rany należy pamiętać przede wszystkim o tym, aby jej nie zakazić. Po zmyciu brzegów rany środkiem odkażającym nakładamy na jej powierzchnię jałową gazę, którą wyjmujemy bezpośrednio z opakowania. W celu utrzymania jałowości opatrunku najlepiej posługiwać się wygotowanymi szczypczykami. Nożyczki używane przy opatrunku także muszą być wyjałowione. Pozostałości z poprzedniego opatrunku, takie jak bandaże, strzępy gazy, należy zniszczyć np. spalić (nie wolno wyrzucać ich na śmietnik ani do ubikacji) [1-3].

Jakie preparaty można wykorzystać

Do prawidłowego wykonania opatrunku potrzebne są: jałowa gaza, bandaże, plaster, środki zmywające i dezynfekujące, a także nożyczki i szczypczyki (pęseta).

W zależności od rodzaju rany stosujemy różne rodzaje opatrunków. Opatrunek uciskowy przykładowo stosujemy na rany krwawiące a opatrunek obłożeniowy stosowany jest w celu usztywnienia przy ranach z obecnością ciała obcego. Opatrunek osłaniający ma z kolei zapobiegać zanieczyszczeniu powierzchni rany i zakażeniom przez przykrycie jej powierzchni jałowym materiałem opatrunkowym [1-3].

Spośród licznych dostępnych na rynku opatrunków osłaniających wymienić należy:

• tradycyjne plastry z opatrunkiem;
• opatrunek hydrowłóknisty (o dużych właściwościach chłonnych);
• opatrunek alginianowy (pochłania wysięk i zamienia go w żel);
• opatrunek hydrokoloidowy (utrzymuje wilgotne środowisko);
• opatrunek hydrożelowy (utrzymuje wilgotne środowisko);
• opatrunek enzymatyczny (do zaopatrywania ran przewlekłych);
• opatrunek poliuretanowy (do zaopatrywania ran przewlekłych);
• opatrunek z jonami srebra (działa bakteriobójczo); opatrunek z węglem aktywowanym (w przypadku odleżyn i owrzodzeń) [1-3].

Doskonałe i bardzo nowoczesne rozwiązanie do samodzielnego zaopatrywania ran stanowią plastry w żelu. Opatrunki te nie tylko chronią ranę przed zabrudzeniem, ale także przyspieszają regenerację skóry. Ponadto ich stosowanie pozwala skrócić czas gojenia rany. Najbardziej nowoczesne produkty tego typu mają postać żelu, który po nałożeniu na miejsce zranienia zasycha i tworzy przezroczystą powłokę, czyli „plasterek”. Plastry te zmniejszą ból (rana pod wpływem ruchu ręki czy stopy nie otwiera się ponownie), są odporne na wodę (nie zmywa się przy codziennym funkcjonowaniu) oraz elastyczne (nie brudzi się i nie odkleja się jak klasyczny plaster). Rana pod tym plastrem jest skutecznie chroniona przed czynnikami zewnętrznymi, nie rozchodzi się co stwarza lepsze warunki do gojenia, niż przy stosowaniu tradycyjnych plastrów.

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
specjalista dermatologii i wenerologii