Leczenie ran, skaleczeń

Rana, skaleczenie - definicja

Rany i skaleczenia stanowią powszechny problem, z którym spotykamy się zarówno życiu codziennym jak i w pracy zawodowej. Wyróżniamy wiele podziałów ran i skaleczeń, które oparte są m.in. na rodzaju urazu czy też mechanizmie jego działania. W przypadku każdego rodzaju rany postępowanie jest nieco odmienne. Należy pamiętać jednak, że jest kilka kluczowych zasad które możemy zastosować w postępowaniu z ranami i skaleczeniami.

 

Leczenie ran, skaleczeń

Rodzaje ran

Wyróżniamy rany powierzchowne, czyli takie których głębokość nie przekracza tkanki podskórnej oraz rany głębokie, które sięgają głębiej, poza tkankę podskórną.

W zależności od sposobu działania siły, mechanizmu jej działania rozróżniamy następujące typy ran: otarcia i zadrapania, rany kłute, cięte, szarpane, kąsane, zatrute, postrzałowe.

Otarcia i zadrapania powstają zazwyczaj w wyniku niezbyt silnego ucisku twardego, tępego narzędzia, upadku lub uderzenia o twarde i chropowate podłoże. Powstałe w ten sposób rany są płytkie, ponieważ uszkodzeniu ulegają tylko naskórek i powierzchowne warstwy skóry.

Rany kłute powstają w wyniku zranienia długim, wąskim i ostrym przedmiotem (np. gwóźdź, igła, widły, bagnet). Są one bardziej niebezpieczne gdyż mogą drążyć do jam ciała i uszkadzać narządy wewnętrzne. Wymagają obserwacji ponieważ istnieje ryzyko, że wnętrze rany może być zakażone i może zawierać ciało obce. Rany kłute mogą doprowadzać do krwawienia wewnętrznego, szczególnie niebezpieczne są rany przenikające do klatki piersiowej oraz jamy brzusznej.

Rany cięte powstają na skutek przecięcia ostrym przedmiotem np. nożem lub szkłem. Ich brzegi i ściany są równe, zieją mniej lub bardziej szeroko i krwawią na ogół obficie. Świeże rany cięte łatwo i szybko się goja po zbliżeniu brzegów. Niebezpieczeństwo zakażenia jest minimalne.

Rana szarpana powstaje w wyniku gwałtownego zatknięcia się z zakrzywionym narzędziem np. z hakiem. Jej brzegi są nierówne i poszarpane, a na dnie można zaobserwować postrzępioną tkankę tłuszczową i mięśnie. Często w ranach szarpanych występuje ubytek skóry i tkanek głębszych.

Rany kąsane to rany zadane zębami zwierząt domowych lub dzikich. Maja one najczęściej charakter ran szarpanych. Uszkodzenie tkanek jest większe niż samo przedziurawienie skóry. Rany te goją się źle i łatwo ulegają zakażeniu. Pokąsane przez zwierzę wiąże się z niebezpieczeństwem zakażenia florą bakteryjną znajdującą się w jamie ustnej zwierząt. Z tymi ranami wiąże się ponadto ryzyko zakażenia wścieklizną.

Rany zatrute powstają gdy wraz z zadaniem rany następuje wprowadzenie trucizny (np. rany zadane przez żmiję, skorpiona, pszczołę, osę, szerszenia). U osób ukąszonych przez żmiję można zaobserwować charakterystyczne dwa punkty ukąszenia, bolesny obrzęk oraz zasinienie skóry. U osób z ranami zatrutymi pojawiają się objawy ogólne takie jak zawroty i bóle głowy, nudności i wymioty, przyspieszenie tętna, niskie ciśnienie tętnicze, kłopoty z oddychaniem, zamroczenie aż do utraty przytomności.

Rany postrzałowe powstają w wyniku działania różnego rodzaju pocisków lub ich części i cechuje je rozległe uszkodzenie tkanek. Rany te mają wlot i wylot. Pozornie mała rana postrzałowa wiąże się z rozległym strukturalnym, a przede wszystkim czynnościowym uszkodzeniem otaczających tkanek. Szczególnie niebezpieczne są rany wywołane pociskami wybuchającymi, z uwagi na ryzyko rozwoju zakażenia bakteriami beztlenowymi jak np. zgorzeli gazowej [1-3].

Postępowanie z ranami

Pierwszym działaniem w postępowaniu z raną powinno być dokładne obejrzenie miejsca zranienia i ocena czy konieczna jest konsultacja lekarska. Należy ocenić ranę pod kątem jej typu, głębokości, nasilenia krwawienia (gdy krwawienie jest nasilone konieczne jest zeszycie rany), stopnia jej zabrudzenia oraz obecności ciał obcych.

W sytuacji gdy rana nie wymaga konsultacji lekarskiej pierwszym działaniem powinno być jej oczyszczenie. W tym celu zaleca się płukanie powierzchni rany wodą lub solą fizjologiczną. Następnie jej powierzchnię należy zdezynfekować za pomocą preparatu bakteriobójczego. Nie wolno oczyszczać ran zbyt intensywnie gdyż może to doprowadzić do większego uszkodzenia tkanek. Ponadto nie należy stosować na powierzchnię rany preparatów zawierających w swoim składzie jodynę lub alkohol, gdyż mają one działanie drażniące oraz wysuszające.

Kolejnym etapem powinno być założenie opatrunku. Przy niewielkich skaleczeniach i otarciach wystarczający jest plaster z opatrunkiem, w przypadku większych skaleczeń – jałowy gazik przyklejony plastrem. Ponadto doskonale sprawdzają się preparaty poprawiające gojenie np. Opatrunki te poza zabezpieczeniem rany i zmniejszeniem ryzyka infekcji, przyspieszają gojenie, zmniejszają ból oraz zmniejszają ryzyko powstania blizn.

Nie wolno na rany zakładać opatrunków z waty lub ligniny, ponieważ mogą się one przykleić do powierzchni rany i utrudniać jej oczyszczenie i proces jej gojenia.

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
Specjalista dermatologii i wenerologii

W przypadku gdy rana jest rozległa powinno się jak najszybciej zahamować krwawienie oraz szybko wezwać pomoc. Jeżeli rana jest zanieczyszczona żwirem lub piaskiem należy sprawdzić kiedy poszkodowany był szczepiony na tężec. Jeżeli miało to miejsce ponad 10 lat temu konieczna jest wizyta u lekarza w celu szczepienia i podania anatoksyny przeciwtężcowe. Z uwagi na ryzyko wścieklizny każda rana kąsana powinna być skonsultowana z lekarzem. W przypadku ran zatrutych powstałych przez ukąszenie żmii konieczne jest szybkie wstrzyknięcie surowicy przeciwko jadowi żmii. Rany szarpane powinno się pozostawić w takim stanie w jakim została przez nas zastana. Nie wolno usuwać widocznych ciał obcych z rany szarpanej, ponieważ często pełnią one rolę tamponu i zapobiegają krwotokowi [1-3].

 

Zapamiętaj

Kluczowymi czynnościami przy postepowaniu z ranami jest:

  • Ocena rany (czy wymagana jest konsultacja lekarska)
  • Dezynfekcja
  • Założenie opatrunku

 


Dr n.med. Oliwia Jakubowicz

specjalista dermatologii i wenerologii

Piśmiennictwo:

  1. Jan Fibak: Chirurgia. Warszawa: PZWL, 2010.
  2. Wojciech Noszczyk. Chirurgia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007.
  3. W.H.C. Burgdorf, G. Plewig, H.H. Wolff, M. Landthaler. Braun-Falco Dermatologia. Lublin: Wydawnictwo Czelej, 2011.

HELP/046/1-2019

Data publikacji: 12.03.2019

Rany

Kompendium wiedzy nt. gojenia ran

Oparzenie żelazkiem – co robić? Pierwsza pomoc
Rany
Oparzenie żelazkiem – co robić? Pierwsza pomoc

Oparzenie żelazkiem bywa bardzo bolesne, ponieważ stopa urządzenia rozgrzewa się niekiedy do temperatury ponad 200⁰C. Co robić, by złagodzić ból, przyspieszyć gojenie i zniwelować ryzyko powstania ...

Oktenidyna – czym jest i jak działa na rany?
Rany
Oktenidyna – czym jest i jak działa na rany?

Oktenidyna to substancja znana od końca lat 80-tych, wykazująca działanie antyseptyczne. Na czym dokładnie ono polega? Kiedy warto sięgać po ten środek?

...
Właściwości oleju rycynowego – jakie są? Działanie
Rany
Właściwości oleju rycynowego – jakie są? Działanie

Współcześnie coraz chętniej powraca się do metod medycyny naturalnej i korzysta z jej dobrodziejstw. Różnego rodzaju napary, wyciągi i olejki mogą niekiedy skutecznie wspierać tradycyjną terapię lu...

Karnozyna - co to jest i jak działa na skórę?
Rany
Karnozyna - co to jest i jak działa na skórę?

Karnozyna to substancja, która przyspiesza gojenie ran. Sprawdź, czym dokładnie jest karnozyna, jak działa na skórę oraz gdzie występuje.

...
Postępowanie terapeutyczne w przypadku ran ostrych i przewlekłych (część 1).
Rany
Postępowanie terapeutyczne w przypadku ran ostrych i przewlekłych (część 1).

Skóra jest największym narządem człowieka, pełniącym funkcję barierową i ochronną, biorącą udział w regulacji cieplnej, gospodarce wodnej, odpowiedzi immunologicznej i syntezie witamin. Jako najbar...

Postępowanie terapeutyczne w przypadku ran ostrych i przewlekłych (część 2).
Rany
Postępowanie terapeutyczne w przypadku ran ostrych i przewlekłych (część 2).

Skóra jest największym narządem człowieka, pełniącym funkcję barierową i ochronną, biorącą udział w regulacji cieplnej, gospodarce wodnej, odpowiedzi immunologicznej i syntezie witamin. Jako najbar...

Postępowanie terapeutyczne w przypadku ran ostrych i przewlekłych (część 3).
Rany
Postępowanie terapeutyczne w przypadku ran ostrych i przewlekłych (część 3).

Skóra jest największym narządem człowieka, pełniącym funkcję barierową i ochronną, biorącą udział w regulacji cieplnej, gospodarce wodnej, odpowiedzi immunologicznej i syntezie witamin. Jako najbar...

Postępowanie terapeutyczne w przypadku ran ostrych i przewlekłych (część 4).
Rany
Postępowanie terapeutyczne w przypadku ran ostrych i przewlekłych (część 4).

Skóra jest największym narządem człowieka, pełniącym funkcję barierową i ochronną, biorącą udział w regulacji cieplnej, gospodarce wodnej, odpowiedzi immunologicznej i syntezie witamin. Jako najbar...

Jak wspomóc leczenie odleżyn?
Rany
Jak wspomóc leczenie odleżyn?

Odleżyna to ognisko martwicy skóry, obejmujące często tkankę podskórną a czasami mięśnie i kości, powstające w wyniku długotrwałego ucisku i niedotlenienia tkanek. Odleżyny mogą powstawać także w o...

O gojeniu ran na mokro
Rany
O gojeniu ran na mokro

Przez dziesiątki lat medycyna zalecała dla szybszego leczenia ran zakładanie opatrunków wysuszających, które wchłaniały wydostająca się z ran treść, najpierw krwistą, potem surowiczą. Opatrunki tak...

Plaster w żelu na gojenie ran
Pęknięcia skóry
Plaster w żelu na gojenie ran

Doskonałym i bardzo nowoczesnym rozwiązaniem do zaopatrywania ran są plastry w żelu. Opatrunki te nie tylko chronią ranę przed zabrudzeniem, ale także przyspieszają regenerację skóry.

...
Gojenie ran przewlekłych
Rany
Gojenie ran przewlekłych

W zależności od szybkości gojenia rany dzielimy na ostre i przewlekłe. Rany ostre nie stanowią poważnego problemu medycznego ponieważ goją się szybko, zwykle w ciągu 2-7 dni. Z kolei rany przewlekł...

Opatrunki w warunkach domowych
Pęknięcia skóry
Opatrunki w warunkach domowych

Doskonałe i bardzo nowoczesne rozwiązanie do samodzielnego zaopatrywania ran stanowią plastry w żelu. Opatrunki te nie tylko chronią ranę przed zabrudzeniem, ale także przyspieszają regenerację skó...

Wspomaganie leczenia stopy cukrzycowej
Rany
Wspomaganie leczenia stopy cukrzycowej

Stopa cukrzycowa to jedno z przewlekłych powikłań cukrzycy, mogące występować u chorych na cukrzycę typu 1 i cukrzycę typu 2, które w krótkim czasie może doprowadzić do ciężkiego inwalidztwa. Wedłu...

Jak leczyć otarcia pięt?
Rany
Jak leczyć otarcia pięt?

Najczęstsza przyczyna otarć pięt to nowe, niewygodne obuwie. Podczas noszenia takich butów w pierwszej kolejności pojawiają się otarcia. W miejscu, gdzie but jest zbyt ciasny lub za duży, wyskakuje...

Jak przyspieszyć gojenie ran?
Rany
Jak przyspieszyć gojenie ran?

Gojenie się ran to złożony proces, w który zaangażowane są komórki skóry, krwi, układ odpornościowy oraz szereg krążących w organizmie substancji. Proces gojenia rany rozpoczyna się praktycznie zar...

Fakty i mity w leczeniu ran i oparzeń
Rany
Fakty i mity w leczeniu ran i oparzeń

Z ranami i oparzeniami mamy do czynienia na co dzień. Każdy z nas ma podstawową wiedzę w tym zakresie i potrafi na swój sposób sobie z nimi radzić. Jednak w postępowaniu z ranami i oparzeniami funk...

Metody leczenia ran
Rany
Metody leczenia ran

W pierwszej kolejności należy obejrzeć miejsce zranienia i ocenić czy będzie konieczna konsultacja z lekarzem. Szczególnie należy ocenić ranę pod kątem jej typu, głębokości, nasilenia krwawienia, s...

Oczyszczanie i dezynfekcja ran
Rany
Oczyszczanie i dezynfekcja ran

Opatrunki zakładane na rany cechują się większą skutecznością, gdy przed ich założeniem poddamy ranę właściwym zabiegom oczyszczającym. Regularne powtarzanie tych czynności skraca znacząco okres le...

Jak leczyć zadrapania, skaleczenia i rany u dziecka?
Rany
Jak leczyć zadrapania, skaleczenia i rany u dziecka?

Zadrapania, skaleczenia i rany stanowią dosyć powszechny problem w grupie dzieci. Przyczynia się do tego ich duża ruchliwość oraz ciekawość świata. Do powstania niewielkich urazów najczęściej docho...

Rany jatrogenne – sposoby leczenia
Rany
Rany jatrogenne – sposoby leczenia

Rany jatrogenne to rany powstające w wyniku działania lekarza lub innego pracownika służby zdrowia, który tworzy je w celu diagnostyki lub w związku z prowadzonym leczeniem. Rany jatrogenne z założ...

Fazy gojenia się rany
Rany
Fazy gojenia się rany

Rana to przerwanie anatomicznej ciągłości tkanek lub ich uszkodzenie pod wpływem działania czynnika uszkadzającego. Do klasycznych cech rany zaliczamy: ból, krwawienie i zianie. Zianie, czyli rozwa...

Jak przebiega gojenie się ran i skaleczeń
Rany
Jak przebiega gojenie się ran i skaleczeń

Czas i przebieg procesu gojenia się rany zależą od wielu czynników. Duży wpływ na przebieg procesu gojenia się rany mają cechy rany, tj. jej rozmiar, kształt, rodzaj, ilość uszkodzonych tkanek, cia...

Rodzaje ran i skaleczeń
Rany
Rodzaje ran i skaleczeń

Zgodnie z definicją raną nazywamy anatomiczne przerwanie ciągłości powłok zewnętrznych (skóry, błony śluzowej) oraz znajdujących się głębiej tkanek pod wpływem działania czynnika uszkadzającego. Do...

Rany szarpane - leczenie i gojenie
Rany
Rany szarpane - leczenie i gojenie

Rana szarpana to rana powstająca w wyniku gwałtownego działania zakrzywionego narzędzia o tępej lub kanciastej krawędzi, np. haka lub bosaka, który działa skośnie lub stycznie do powierzchni ciała....

Urazy – przecięcia i rany szarpane
Rany
Urazy – przecięcia i rany szarpane

W pierwszej kolejności należy dokładnie obejrzeć miejsce zranienia i ocenić czy będzie konieczna konsultacja z lekarzem. W przypadku gdy rana nie wymaga konsultacji lekarskiej pierwszym działaniem ...

Sposoby na sączące się rany
Rany
Sposoby na sączące się rany

Ran sączących nie należy dotykać, pod żadnym pozorem nie wolno przebijać powstałych pęcherzy. Wynika to z faktu, że naskórek w nich odbudowuje się bardzo powoli i jest niezwykle wrażliwy a każdy do...

Rany chirurgiczne
Rany
Rany chirurgiczne

Każda rana chirurgiczna wymaga szczególnej pielęgnacji, o czym są informowani pacjenci przez personel medyczny w momencie opuszczenia szpitala. Powierzchnię rany chirurgicznej należy dezynfekować z...

Leczenie pęknięć skóry
Pęknięcia skóry
Leczenie pęknięć skóry

Biorąc pod uwagę fakt, że pęknięcia skóry to właściwie drobne rany to aby przyspieszyć ich gojenie można wykorzystać preparaty stosowane z powodzeniem w leczeniu drobnych ran. W celu zapobiegania w...

Pękanie skóry dłoni i stóp - jak sobie radzić?
Pęknięcia skóry
Pękanie skóry dłoni i stóp - jak sobie radzić?

Pękająca skóra na dłoniach pojawia się najczęściej na opuszkach palców, zgięciach palców, na skórze pomiędzy palcami, wokół paznokci, a także na wybranych fragmentach skóry dłoni lub na całych dłon...

Witamina E na skórę - jak działa?
Skóra
Witamina E na skórę - jak działa?

Witamina E na skórę działa regenerująco. Jako najważniejszy z antyoksydantów, ułatwia i przyspiesza gojenie ran, wspiera leczenie drobnych pęknięć oraz spierzchnięć. Zobacz, dlaczego jest nazywana ...

Pękająca skóra na dłoniach - dlaczego pęka? Sposoby
Pęknięcia skóry
Pękająca skóra na dłoniach - dlaczego pęka? Sposoby

Pękająca skóra na dłoniach to częsta dolegliwość w okresie jesienno-zimowym. Na popękaną skórę dłoni, niezależnie od pory roku, najczęściej narzekają ponadto pracownicy służby zdrowia oraz osoby za...

Apteczka turystyczna - wyposażenie. Co powinna zawierać?
Rany
Apteczka turystyczna - wyposażenie. Co powinna zawierać?

Apteczka turystyczna to zestaw leków oraz środków pomocowo-medycznych, które mogą okazać się niezbędne podczas podróży, weekendowych wycieczek oraz wakacji. Co powinna zawierać dobrze skompletowana...

Pękająca skóra na stopach - dlaczego pęka i jak się pozbyć?
Pęknięcia skóry
Pękająca skóra na stopach - dlaczego pęka i jak się pozbyć?

Pękającą skóra na stopach to częsta dolegliwość w codziennej praktyce dermatologów, podologów oraz kosmetyczek. Sprawdź, dlaczego pęka skóra na stopach oraz jak można sobie radzić z tym problemem s...

Ziarninowanie - co to jest i jak przyspieszyć gojenie rany?
Rany
Ziarninowanie - co to jest i jak przyspieszyć gojenie rany?

Ziarninowanie jest jednym z dwóch podstawowych sposobów gojenia się ran - tym trudniejszym, dłuższym i wymagającym bardziej starannej pielęgnacji. Zobacz, na czym polega mechanizm proces zasklepian...

Wysięk z rany - czym jest i jaki opatrunek stosować?
Rany
Wysięk z rany - czym jest i jaki opatrunek stosować?

Wysięk z rany jest skutkiem miejscowej reakcji zapalnej. Jeśli jest niewielki lub umiarkowany, sprzyja procesom gojenia. Jednak gdy staje się zbyt obfity lub przeciwnie – nie ma go w ogóle – uraz l...

 
•