Pękanie skóry dłoni i stóp - jak sobie radzić?

Pękanie skóry

Pękanie skóry na dłoniach i podeszwach to bardzo często spotykany problem. Główną przyczyną pękania skóry jest jej nadmierne wysuszenie. Sucha skóra powoduje uczucie wiecznego dyskomfortu. W początkowym okresie skóra taka jest ściągnięta i swędzi a w kolejnym etapie pęka. Zdarza się, że problem suchości skóry jest problemem sezonowym i występuje tylko w okresie jesienno-zimowym. Niestety u części pacjentów problem występuje całym rokiem, niezależnie od panującej temperatury.

Pękanie skóry na dłoniach i piętach to bardzo krępujący problem. Popękana skóra dłoni i pięt wygląda nieestetycznie i powoduje uczucie dyskomfortu, a u części pacjentów z pęknięciami pięt nasilenie zmian jest tak duże, że uniemożliwia chodzenie [1-2].

Przyczyny pękania skóry na dłoniach

Pękająca skóra na dłoniach pojawia się najczęściej na opuszkach palców, zgięciach palców, na skórze pomiędzy palcami, wokół paznokci, a także na wybranych fragmentach skóry dłoni lub na całych dłoniach. Przyczyną powstania dokuczliwych pęknięć jest przesuszenie skóry, które może być wynikiem niewystarczającej pielęgnacji, ale także działania czynników atmosferycznych, do których należy mróz, wiatr i niskie temperatury. Oprócz czynników atmosferycznych wysuszenie skóry może być wynikiem kontaktu skóry z detergentami i innymi silnymi środkami chemicznymi używanymi w gospodarstwie domowym. Na kontakt ze środkami chemicznymi szczególnie predysponowane są osoby pracujące przy zmywaniu naczyń. Częste moczenie skóry rąk także może przyczyniać się do ich wysuszenia (zmywanie naczyń ale także podczas uprawiania niektórych sportów, np. windsurfing). U części osób pękająca skóra na palcach może mieć podłoże medyczne i być objawem niektórych schorzeń skórnych takich jak: grzybica, łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, wyprysk ale także pewnych schorzeń ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca. Ponadto problem suchości skóry może wynikać z zaburzeń gospodarki hormonalnej (np. niedoczynność tarczycy) [1-2].

Przyczyny pękania skóry na podeszwach

Podobnie jak w przypadku skóry dłoni, do pękania skóry podeszew przyczynia się przede wszystkim suchość skóry. Suchość ta może wynikać z nieodpowiedniej pielęgnacji. Przykładowo zbyt agresywny pedicure lub braki w pielęgnacji stóp mogą prowadzić do wysuszania i złuszczania się naskórka. Osoby cierpiące na suchość skóry powinny szczególnie dbać o pięty, których skóra jest grubsza i bardziej narażona na podrażnienia ze względu na ciągłe chodzenie i noszenie obuwia nieprzepuszczającego powietrza. Ponadto długotrwałe stanie, szczególnie na twardej powierzchni, może prowadzić do powstawania bruzd na stopach. Stałe tarcie i nacisk mogą z czasem doprowadzić do pęknięć i powstawania otwartych ran, które powodują ból. Noszenie butów na obcasie sprawia, że stopa ułożona jest w nienaturalny sposób, przez co zwiększa się nacisk na piętę i jej skóra jest bardziej narażona na pękanie. Podobnie u osób otyłych na stopy wywierany jest większy nacisk. Niektóre schorzenia przewlekłe, takie jak cukrzyca i niedoczynność tarczycy prowadzą do wysuszenia skóry, przez co pięty stają się bardziej podatne na powstawanie pęknięć. Takie choroby jak łuszczyca, AZS i egzema, mogą również powodować pękanie pięt, co wynika z zaburzenia naturalnego poziomu nawilżenia skóry i nieodpowiedniej ilości czynników nawilżających w naskórku [1-2].

Jak można sobie pomóc

Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia pękającej skóry na dłoniach należy chronić skórę przed wpływem szkodliwych czynników ze środowiska zewnętrznego. W sytuacji kontaktu z silnymi i drażniącymi detergentami stosowanymi przy wykonywaniu prac domowych należy zastosować rękawiczki ochronne (np. nitrylowe lub winylowe). Gdy na dworze panuje mróz należy pamiętać ocieplanych rękawiczkach. Dłonie należy także zabezpieczyć przy wykonywaniu prac ogrodowych.

Należy także regularnie dbać o nawilżanie skóry, stosując kremy z zawartością aloesu, witaminy A, mocznika lub pantenolu. Raz w tygodniu można wykonać peeling dłoni (naturalny np. z soli lub cukru). Dobrze jest korzystać z zabiegów parafinowych na pękającą skórę na palcach lub robić sobie nawilżające kompresy w zaciszu domowym.

Duże znaczenie dla prawidłowego nawilżenia skóry ma także picie dużej ilości wody i włączenie do diety produktów bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe Nie zaleca się stosowania kosmetyków, w których składzie znajduje się alkohol.

W pielęgnacji stóp i pozbyciu się pęknięć na piętach doskonale sprawdzają się preparaty z mocznikiem. Związek ten doskonale zmiękcza skórę i reguluje proces rogowacenia naskórka. Mocznik jako jeden ze składników NMF (Natural Moisturizing Factor), czyli naturalnego czynnika nawilżającego skórę, idealnie nawadnia warstwy rogowe naskórka. Krem wzbogacony mocznikiem rozpulchnia komórki skóry i umożliwia wodzie wniknięcie do wnętrza tkanki. Podobną skuteczność ma witamina A, która to odpowiada m.in. za integralność błony komórkowej, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie komórek tkanki nabłonkowej, reguluje jej wzrost oraz utrzymuje prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci. Najlepiej na popękane pięty działa czysta witamina A.

Nie bez znaczenia jest noszenie odpowiedniego obuwia i skarpet z materiałów, które zapewniają odpowiednią cyrkulację powietrza. Ponadto obuwie powinno być odpowiednio wyprofilowane i mieć gruba podeszwę [1-2].

Należy pamiętać także o ryzyku zakażenia bakteryjnego pęknięć. W celu zapobiegania wtórnym zakażeniom można zabezpieczyć pęknięcia plastrem lub opatrunkiem, ewentualnie nałożyć maść z antybiotykiem. Doskonałym rozwiązaniem jest opatrunek – plaster w formie żelu, który nie tylko chroni pękniętą skórę przed zabrudzeniem, ale także przyspiesza jej regenerację. Najbardziej nowoczesne produkty tego typu mają postać żelu, który po nałożeniu na miejsce zranienia zasycha i tworzy przezroczystą powłokę, czyli „plasterek”. Plastry te zmniejszą ból (pęknięta skóra pod wpływem ruchu ręki czy stopy nie otwiera się ponownie), są odporne na wodę (nie zmywa się przy codziennym funkcjonowaniu) oraz elastyczne (nie brudzi się i nie odkleja się jak klasyczny plaster). Pęknięta skóra pod tym plastrem jest skutecznie chroniona przed czynnikami zewnętrznymi, nie rozchodzi się co stwarza lepsze warunki do gojenia, niż przy stosowaniu tradycyjnych plastrów. Takie rozwiązanie szczególnie przydatne będzie u osób często moczących dłonie czy podeszwy podczas prac domowych ale także podczas uprawiania sportu, np. podczas windsurfingu.

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
specjalista dermatologii i wenerologii