Rany chirurgiczne

Rany chirurgiczne powstają w wyniku cięcia, które powoduje możliwie najmniejsze uszkodzenie tkanek. Cięcia te są wykonywane z precyzją w warunkach sali operacyjnej lub gabinetu zabiegowego, co minimalizuje ryzyko zakażenia, oraz przy użyciu najlepszych narzędzi i sprzętu hamującego krwawienie [1].

Rany chirurgiczne, czyli rany o małym ryzyku zakażenia, możemy podzielić na:

• rany czyste: rany operacyjne w obrębie skóry odkażonej, np. rany powstałe podczas operacji przepukliny, żylaków kończyn dolnych;
• rany czyste skażone: rany operacyjne, podczas powstawania których doszło do otwarcia przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, układu moczowo-płciowego, np. rany powstałe podczas planowego usunięcia pęcherzyka żółciowego.
• rany skażone: rany operacyjne z masywnym skażeniem drobnoustrojami z organizmu chorego nieprzygotowanego do operacji, czyli większość operacji doraźnych, drenaż ropnia [1-3].
  Zwykle brzegi rany chirurgicznej są blisko siebie, sklejają się i, jeżeli nie dochodzi do powstania powikłań, w wyniku ich gojenia powstaje cienka blizna. Jest to najszybszy sposób gojenia rany. Rany rozległe, z dużym ubytkiem tkanki, goją się trudniej i znacznie wolniej, a powstające blizny są większe i bardziej widoczne [1-2].

Postępowanie z raną chirurgiczną w domu

Każda rana chirurgiczna wymaga szczególnej pielęgnacji, o czym są informowani pacjenci przez personel medyczny w momencie opuszczenia szpitala.

Powierzchnię rany chirurgicznej należy dezynfekować za pomocą specjalnie przeznaczonych do tego produktów, najlepiej w aerozolu, a następnie nakładać na nią suchy, chłonny i przepuszczający powietrze opatrunek. Jego zadaniem jest wchłanianie ewentualnych krwawień oraz ochrona rany przed zakażeniami wtórnymi i podrażnieniami mechanicznymi. Jeżeli nie dojdzie do zakażenia rany to zamknięte szwem rany chirurgiczne goją się szybko. Zwykle po około 2 tygodniach z rany chirurgicznej można usuwać szwy, przy czym czas ten może być nieco dłuższy lub krótszy w zależności od rodzaju szwów, wielkości oraz umiejscowienia rany. Przemywanie rany chirurgicznej wodą utlenioną, spirytusem czy jodyną jest absolutnie przeciwwskazane. Preparaty tego typu działają słabo odkażająco i mogą działać drażniąco na zdrową skórę. Opatrunek na ogół należy zmieniać dwa razy dziennie, przy czym w tym aspekcie należy przede wszystkim trzymać się zaleceń lekarskich [1-3].

W celu przyspieszenia gojenia ran chirurgicznych można stosować także żele hydrokoloidowe. Szczególnie korzystnie działają te zawierające kwasowy karbomer stabilizowany karnozyną, który jest podstawowym peptydem występującym naturalnie w skórze. W przypadku ran suchych takich jak większość ran chirurgicznych, żel ten hamuje parowanie i zmniejsza utratę płynu przez naskórek. Natomiast w przypadku ran wilgotnych - pochłania nadmiar płynu oraz schładza i zmiękcza miejsce kontaktu z plastrem i/lub bandażem.

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
Specjalista dermatologii i wenerologii

Na rany chirurgiczne można nakładać także opatrunki chroniące przed zakażeniem, które mogą także wspierać proces gojenia. W tym celu opatrunek musi zapewnić odpowiednią wilgotność i elastyczność oraz nie może wysychać ani się kleić. Konsekwencją wysychania jest tworzenie się strupa, co wpływa opóźniająco na proces gojenia. Jeżeli natomiast opatrunek się klei to przy jego zmianie zostają wyrwane nowo powstałe komórki nabłonka, co także opóźnia proces gojenia [1-3].

Główna wątpliwość pacjentów dotyczy możliwości moczenia rany. W większości przypadków prysznic działa na ranę pozytywnie, przy czym woda nie powinna być za gorąca (najlepiej aby była letnia) oraz czas mycia nie powinien być długi. Podczas prysznica skóra zostaje oczyszczona z codziennego brudu i bakterii i jest tym samym przygotowana do zastosowania preparatu dezynfekującego. Leżenie w wannie nie jest zalecane [1-3].

Powikłane gojenie się rany pooperacyjnej czyli zakażenie miejsca operowanego to najczęstsze powikłanie występujące w chirurgii. Dochodzi do niego czasem, pomimo zachowania zasad aseptyki, czyli pomimo odkażania powierzchni rany. W przypadku wystąpienia takiego powikłania, w pierwszej kolejności powinno być ono zgłoszone lekarzowi wykonującemu operację. Do powikłanego gojenia można zaliczyć też rozejście się wcześniej zszytej rany. W zależności od wielkości można pozwolić, by taki ubytek wygoił się samoistnie przez tzw. ziarninowanie albo założyć wtórne szwy po uprzednim opracowaniu, odświeżeniu rany. Szczególnie często do zaburzeń w gojeniu dochodzi u pacjentów leczonych na cukrzycę, z obniżoną odpornością oraz z zaburzeniami krążenia. Dlatego już przed operacją powinno się poinformować lekarza o współwystępujących schorzeniach [1-3].

Kiedy należy skontaktować się z lekarzem

Z lekarzem należy skontaktować się zawsze gdy w przebiegu gojenia się rany chirurgicznej wystąpi: wysoka gorączka, wysięk ropny, krwisty lub surowiczy, silny ból, obrzęk i zaczerwienienie wokół rany. Objawy te mogą oznaczać, że doszło do zainfekowania rany i konieczne będzie włączenie antybiotyku. Jeżeli występuje wysięk, szczególnie ropny, powinno się wykonać posiew wydzieliny z opracowaniem antybiogramu aby wiedzieć, która bakteria jest przyczyną zakażenia rany i który antybiotyk zadziała na nią najsilniej [1-3].

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
specjalista dermatologii i wenerologii