Rany szarpane - leczenie i gojenie

Rana

Rana to przerwanie ciągłości powłok zewnętrznych, czyli skóry lub błony śluzowej oraz głębiej położonych tkanek pod wpływem działania czynnika uszkadzającego, którym może być uraz mechaniczny, uraz termiczny (oparzenia, odmrożenia), uraz chemiczny (np. chemią domową) oraz energia promienista (np. promieniami rentgenowskimi). W zależności od sposobu działania czynnika uszkadzającego i mechanizmu jego działania wyróżniamy klasyczne typy ran: kłute, cięte, postrzałowe, tłuczone, szarpane i kąsane. Uszkodzenie głębiej leżących tkanek takich jak mięśnie, naczynia krwionośne, nerwy, ścięgna, kości czy stawy, ma bardzo istotne znaczenie dla procesu gojenia rany [1].

Rana szarpana

Rana szarpana to rana powstająca w wyniku gwałtownego działania zakrzywionego narzędzia o tępej lub kanciastej krawędzi, np. haka lub bosaka, który działa skośnie lub stycznie do powierzchni ciała. Dochodzi wówczas do nadmiernego rozciągnięcia, a następnie rozerwania tkanek ciała. Rana szarpana ma nieregularny kształt. Jej brzegi są poszarpane, nierówne, lekko podwinięte i rozciągnięte. Rany te obficie krwawią. Przedmioty, które powodują ich powstanie np. gwoździe lub haki często są zanieczyszczone rdzą, smarem lub błotem, co niewątpliwie sprzyja zakażeniom. Ponadto zakażeniom sprzyja obecność zniszczonych i obumarłych tkanek, które nierzadko obserwuje się w głębi i w dnie rany szarpanej. Rany te goją się zwykle źle gdyż ubytek tkanki utrudnia złączenie się brzegów rany i pozostawiają bliznę [1-3].

Główne cechy ran szarpanych:

• nieregularne brzegi rany
• uszkodzenie tkanek wokół rany
• obfite krwawienie

Pierwsza pomoc w przypadku powstania ran szarpanych

Rany szarpane w sposób szczególny należy chronić przed zakażeniem, dlatego nie należy ich dotykać bez rękawiczek ochronnych. Na ranę należy założyć jałowy opatrunek, ale wcześniej rozważyć rozcięcie lub zdjęcie odzieży by uwidocznić całą ranę. Powinno się pozostawić ranę w takim stanie w jakim została przez nas zastana. Nie wolno usuwać widocznych ciał obcych z rany, ponieważ często pełnią one rolę tamponu i zapobiegają krwotokowi. Podczas zakładania opatrunku osoba poszkodowana powinna siedzieć lub leżeć, gdyż nierzadko zdarzają się omdlenia lub nudności. Nie wolno przy udzielaniu pierwszej pomocy posiłkować się tzw. domowymi środkami. Na ranę szarpaną nie wolno zakładać opatrunków z waty lub ligniny, ponieważ przyklejają się one do poszarpanych brzegów rany i mogą utrudniać oczyszczenie rany i proces jej gojenia. Nie należy zakładać także na okolicę rany opasek uciskowych. W przypadku gdy rany są rozległe tym bardziej nie należy przemywać ran wodą, a jedynie założyć jałowy opatrunek i niezwłocznie przewieźć pacjenta do lekarza. Takie rany zwykle wymagają założenia szwów. Ponadto wskazane jest podanie surowicy przeciw tężcowi [1-3].

Zakładanie opatrunku na ranę szarpaną

Opatrunek, który zakładamy na ranę szarpaną ma spełniać dwa zadania:

• zabezpieczyć ranę przed zakażeniem,
• zatamować krwawienie.

Opatrunek składa się z obłożenia i zamocowania. Powinien być jałowy. Sposób jego założenia jest uzależniony od wielu czynników, m.in. od rodzaju rany, rozległości uszkodzenia, miejsca uszkodzenia oraz od stanu poszkodowanego. Generalnie należy obłożyć ranę szarpaną jałową gazą z szerokim kompresem z gazy. Gdy krwawienie jest obfite należy zastosować dodatkowo element dociskający np. zawinięty bandaż i dopiero całość zabandażować. Gdy bandaż zaczynać przeciekać należy dołożyć następna warstwę opatrunku. Nie wolno natomiast zdejmować poprzednich warstw materiałów opatrunkowych. W przypadku ran szarpanych wskazana jest konsultacja lekarska.

Powiązane artykuły:

Urazy – przecięcia i rany szarpane >>
Sposoby na sączące się rany >>
Metody leczenia ran >>

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
specjalista dermatologii i wenerologii