Oktenidyna – czym jest i jak działa na rany?

Oktenidyna to substancja znana od końca lat 80-tych, wykazująca działanie antyseptyczne. Na czym dokładnie ono polega? Kiedy warto sięgać po ten środek?

Czym jest oktenidyna?

Substancje o działaniu odkażającym mają za zadanie chronić tkanki przed szkodliwym działaniem drobnoustrojów. Najczęściej używa się ich, gdy powierzchnie ludzkiej skóry lub błon śluzowych ulegają przerwaniu na skutek urazu (np. mechanicznego).

Przerwanie takie – powszechnie zwane raną – niesie ryzyko wniknięcia do wewnątrz mikrobów o chorobotwórczym działaniu. Aby temu zapobiec lub zahamować ich namnażanie, stosuje się substancje o działaniu antyseptycznym. Jedną z nich jest oktenidyna. Co to za związek? Mówiąc dokładniej, w farmacji wykorzystywany jest dichlorowodorek oktenidyny. Co to takiego? To związek kationowy, powierzchniowo czynny, od roku 1987 stosowany w Europie w celach antyseptycznych.

Antyseptyka to zespół działań mających na celu likwidowanie drobnoustrojów obecnych już w tkankach, które uległy naruszeniu. Chlorowodorek oktenidyny pełni taką właśnie funkcję, działając przy tym wielotorowo. Zastosowanie medyczne znalazł w Europie w 1987 roku, stając się niejako substytutem powszechnie stosowanej wcześniej chlorheksydyny. Oktenidyna dostępna w aptekach to roztwór zawierający od 0,1 do 2% substancji czystej.

Oktenidyna na rany – jak działa?

Mechanizm działania oktenidyny polega na wchodzeniu w interakcję ze ścianami i błonami komórkowymi drobnoustrojów i tym samym – ich niszczeniu. Preparaty odkażające z oktenidyną znajdują bardzo szerokie zastosowanie ze względu na wielowymiarowość działania tego środka.

Substancja stosowana na rany działa:

• bakteriobójczo,
• grzybobójczo,
• przeciwwirusowo.

Zwalcza zatem wszelkie chorobotwórcze drobnoustroje, które mogą atakować przerwane tkanki, przy czym nie wchłania się przez skórę, błony śluzowe, zapewniając bezpieczeństwo stosowania.

Spray z oktenidyną do aplikowania miejscowego bezpieczny jest również dla niemowląt i noworodków, w tym – w postępowaniu okołozabiegowym.

Oktenidyna może być stosowana na otwarte rany, a przy tym nie powoduje efektu pieczenia lub szczypania, występującego niekiedy w przypadku innych substancji odkażających. Zwalczanie bakterii, wirusów i grzybów jest niezwykle ważne w przebiegu procesu gojenia ran. Zakażenie nie tylko znacząco wydłuża ten proces, ale może też prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Jak stosować spray z oktenidyną?

Preparaty z oktenidyną mają różną postać, jednak najszersze zastosowanie znajduje spray. Jest on łatwy w użyciu i może być bezpiecznie stosowany na rany, skaleczenia, otarcia i inne uszkodzenia mechaniczne skóry oraz błon śluzowych. Wygodna aplikacja pozwala oczyszczać zranione miejsca, nie dotykając ich, co niweluje ryzyko powstania dodatkowych uszkodzeń, a także nie wzmaga dolegliwości bólowych.

Spray z oktenidyną przeznaczony jest wyłącznie do stosowania miejscowego, czyli aplikacji bezpośrednio na ranę lub miejsca objęte zakażeniem.

Spray zawierający oktenidynę nadaje się do natychmiastowego stosowania na ranę, jednak nie powinien być do niej wprowadzany pod ciśnieniem. Jest bezpieczny dla pacjentów w każdym wieku, jednak u dzieci poniżej 6. roku życia powinien być aplikowany ze szczególną ostrożnością i pod nadzorem osoby dorosłej.

Składniki aktywne preparatu w formie sprayu utrzymują się ranie przez 60 sekund, podczas których niszczą obecne w ranie mikroby. Natychmiastowa aktywność biobójcza uniemożliwia dalsze namnażanie drobnoustrojów i rozwój zakażenia.

Sprayu używać można nawet kilkakrotnie w ciągu dnia, w zależności od potrzeb. Niewchłanianie się substancji czynnej sprawia, że trudno mówić o jej przedawkowaniu, a wystąpienie efektów ubocznych jest bardzo mało prawdopodobne.

Cena oktenidyny. Ile kosztują preparaty z dichlorowodorkiem oktenidyny?

Jak już zostało wspomniane – oktenidyna występuje w aptekach w różnych formach. Preparaty najczęściej spotykane i wybierane to:

• spraye,
• żele,
• kremy.

Wybór odpowiedniego środka zależy od przeznaczenia. Spray oczyszcza i leczy ranę, żel przyspiesza gojenie, a krem wspomaga regenerację uszkodzonych lub zainfekowanych tkanek.

Cena oktenidyny w pewnym stopniu zależy więc od postaci, w jakiej jest wybierana w danym przypadku klinicznym. Różni się też w zależności od pojemności opakowania, przy czym często bardziej opłaca się kupowanie opakowań większych (o ile zostaną one zużyte przed upływem terminu przydatności).

Innym  czynnikiem wpływającym jeszcze na cenę jest miejsce zakupu, przy czym różnice między aptekami bywają znaczące. Gdzie kupić preparaty? Dostępne są one w większości dobrze zaopatrzonych aptek, a nabyć je można bez recepty, czyli również bez konsultacji z lekarzem.

Należy jednak pamiętać, że – podobnie jak w przypadku stosowania wszelkich wyrobów o działaniu leczniczym – trzeba używać ich zgodnie z zaleceniami producenta, ewentualnie poradzić się farmaceuty w kwestii stosowania danego produktu.

Autor: Justyna Gabrysiak-Kula
Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Katarzyna Kulig