Oparzenia u dzieci – pierwsza pomoc

Oparzenia – jak je definiujemy?

Oparzenie to uszkodzenie skóry i nierzadko głębiej położonych tkanek w następstwie kontaktu skóry z wysoką temperaturą (gorące płyny, gorące powierzchnie, ogień, para wodna), prądem elektrycznym lub chemikaliami [1-2].

Dlaczego oparzenia u dzieci są szczególnie niebezpieczne?

Oparzenia u dzieci są znacznie głębsze niż u osoby dorosłej, co związane jest z tym, że skóra dziecka jest nieporównywalnie cieńsza od skóry osoby dorosłej. To oparzenie, które u osoby dorosłej wywołuje tylko zaczerwienienie i krótkotrwałe pieczenie, u kilkumiesięcznego niemowlęcia doprowadza do głębokiego oparzenia obejmującego wszystkie warstwy skóry. Oparzenia w grupie dzieci dotyczą najczęściej dzieci najmłodszych i są skutkiem niedostatecznego nadzoru ze strony opiekunów prawnych [1-3].

Najczęstsze źródła oparzeń u dzieci

Najczęściej u dzieci dochodzi do oparzeń termicznych, a ich źródła stanowią wrzątek, gorące mleko, gorąca zupa, płomienie, para wodna, żelazko, grzejniki. Niezwykle groźne są oparzenia wywołane środkami chemicznymi, do których dochodzi wskutek oblania się lub wypicia niebezpiecznej substancji, np. środka żrącego. U dzieci może też dochodzić do oparzeń elektrycznych, najczęściej w trakcie zabawy urządzeniem elektrycznym z włączonym zasilaniem lub w związku z manipulacjami przy kontaktach.

Niestety najczęściej do tego typu wypadków dochodzi przez brak dostatecznej uwagi opiekunów dziecka. Najbardziej powszechny scenariusz jest taki, że niemowlę siedzi na kolanach mamy, która pije gorącą herbatę lub kawę. Zaciekawione dziecko wyciąga rączkę, a zawartość kubka wylewa się na niego. Często dzieci ściągają obrus ze stołu i tym samym wylewa się na nie gorąca zupa stojąca na nim. Najbardziej tragiczne w skutkach jest ściągnięcie z palnika garnka z gotującą się zupą.

Stosunkowo często zdarzają się w warunkach domowych oparzenia chemiczne, głównie środkami do czyszczenia, które trzymamy w domu [1-4].

Oparzenia termiczne, chemiczne i elektryczne – objawy

Objawy oparzeń termicznych to najczęściej zaczerwienienie skóry, obrzęk, bolesność, pęcherze, duszność (w przypadku oparzenia dróg oddechowych), w skrajnych przypadkach utrata przytomności.

Oparzenia chemiczne skóry wywołują zaczerwienienie skóry lub przebarwienie skóry, pęcherze, złuszczanie, ostry ból oraz pieczenie. W przypadku gdy substancja żrąca zostanie spożyta drogą doustną występuje bolesność w początkowej części przewodu pokarmowego (np. jama ustna, gardło, przełyk), bladość lub siność warg i błon śluzowych, nudności i wymioty. Najbardziej niebezpieczne są oparzenia elektryczne. Ich objaw są takie same jak w przypadku oparzeń termicznych, ale towarzyszą im znaczne dolegliwości bólowe i częściej dochodzi do utraty przytomności [1-4].

Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń u dzieci w warunkach domowych

W przypadku pomocy dziecku z lekkim oparzeniem niewielkiej powierzchni ciała w pierwszej kolejności należy zabezpieczyć miejsce wypadku, tzn. upewnić się, że jest ono już bezpieczne.

Jeżeli oparzona powierzchnia jest mała należy ją jak najszybciej schłodzić letnią lub zimną czystą wodą, najlepiej bezpośrednio z kranu. Proces schładzania należy kontynuować do czasu aż miejsce oparzenia przestanie boleć, czyli ok. 15-20 minut. Po schłodzeniu miejsce oparzenia należy przykryć suchym, nieprzywierającym czystym opatrunkiem. W przypadku dzieci z rozległymi oparzeniami po zabezpieczeniu miejsca zdarzenia należy natychmiast zadzwonić po pogotowie ratunkowe. Jeżeli pali się ubranie dziecka należy je jak najszybciej ugasić np. poprzez położenie dziecka na ziemi, turlanie a następnie przykrycie mokrym kocem. Miejsce oparzenia powinno zostać schłodzone, ale nie dłużej niż 1-2 minuty. W trakcie procesu schładzania należy usunąć odzież, nieprzywartą do skóry, poprzez jej rozcięcie i ewentualna biżuterię. Po schłodzeniu należy okryć dziecko suchym kocem, aby chronić przed wyziębieniem. W oczekiwaniu na pogotowie ratunkowe należy regularnie oceniać stan dziecka.

W przypadku oparzenia dziecka prądem elektrycznym mogą wystąpić zarówno obrażenia zewnętrzne jak i wewnętrzne. Nie wolno dotykać dziecka, które ma kontakt z włączonym źródłem prądu. Pierwszym naszym działaniem powinno być wówczas wyłączenie bezpiecznika zasilania, dopiero wtedy można dotykać porażonego dziecka. Jak najszybciej należy wezwać pogotowanie ratunkowe. Następnie należy kontrolować czy dziecko jest przytomne, czy oddycha. W przypadku gdy dziecko nie reaguje na nasze polecenia, nie oddycha należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową. Jeżeli natomiast dziecko jest przytomne i oddycha samodzielnie należy ułożyć je w pozycji bocznej ustalonej i oczekiwać karetki pogotowania ratunkowego. Każde dziecko porażone prądem elektrycznym niezależnie od ciężkości objawów powinno być zbadane przez lekarza. W przypadku oparzeń chemicznych skóry powinno się jak najszybciej usunąć środek chemiczny z powierzchni skóry. Gdy mamy do czynienia z substancją sypką należy ją delikatnie zetrzeć, a następnie przepłukać skórę dużą ilością wody. Z kolei substancje płynne należy spłukać dużą ilością wody. W sytuacji gdy substancja chemiczna zostanie spożyta doustnie zaleca się wypicie płynów obojętnych, np. wody czy mleka. Nie wolno prowokować wymiotów u poszkodowanego dziecka [1-6].

Kiedy konieczna jest konsultacja z lekarzem

Każde rozległe oparzenie termiczne, oparzenie elektryczne oraz oparzenie chemiczne wymaga oceny poszkodowanego przez lekarza lub zespół pogotowania ratunkowego. Zespół ten wdraża niezbędne w danym przypadku czynności ratunkowe. W większości przypadków po tych oparzeniach wymagana będzie obserwacja i leczenie w warunkach szpitalnych [1-6].

Jak zapobiegać oparzeniom u dzieci?

Podstawowa zasada by zapobiegać oparzeniom u dzieci to trzymanie ich z daleka od tego, co gorące. Jako zasadę należy przyjąć aby nie spożywać gorących napojów podczas trzymania dziecka na kolanach. Dziecko należy trzymać z daleka od gotujących się zup, potraw, czajników elektrycznych, żelazek czy farelek.

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
specjalista dermatologii i wenerologii