Metody leczenia brodawek – metody z apteki i z gabinetu lekarskiego

Jak rozpoznać brodawkę wirusową

Brodawki wirusowe, zwane potocznie kurzajkami, to niewielkie, twarde narośla o szorstkiej i nierównej powierzchni, często z obecnością czarnych kropek (czyli punkcikowatego krwawienia). Za ich powstanie odpowiedzialny jest wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Dotychczas identyfikowano ponad 120 odmian tego wirusa, z których każda odpowiada za powstanie innego rodzaju zmian chorobowych. Brodawki mogą lokalizować się zarówno na skórze, jak i na błonach śluzowych i nie mają tendencji do złośliwienia, czyli powstania raka np. kolczystokomórkowego (jak to bywa w przypadku zakażenia niektórymi odmianami HPV) [1-2]. Brodawki mogą lokalizować się zarówno na skórze jak i na błonach śluzowych i są zmianami łagodnymi.

Różnicowanie

Brodawki wirusowe mogą przypominać wiele różnych schorzeń dermatologicznych. Wyglądem mogą przypominać m.in. mięczak zakaźny, rogowiak kolczystokomórkowy, rak podstawnokomórkowy, liszaj płaski, brodawki łojotokowe, rogowacenie arsenowe, róg skórny oraz z gruźlicą brodawkującą. [1-2].

Leczenie

Leczenie brodawek jest trudne. Powstawaniu brodawek sprzyja spadek odporności, czyli chociaż wiele osób miało kontakt z wirusem to nie wszystkie będą miały zmiany chorobowe. Spadek odporności może być chwilowy np. u kobiet przed miesiączką lub długotrwały np. u osób ze schorzeniami układowymi, nowotworowymi i ich przewlekłej terapii. Oczywiście zdecydowanie gorszą odporność mają dzieci i osoby starsze, co tłumaczy fakt dlaczego w tych grupach brodawki wirusowe zdarzają się znacznie częściej. Często w leczeniu brodawek bywa tak, że przez wiele tygodni żadne leczenie nie pomaga, a następnie w ciągu paru dni zmiany ustępują same. Oznacza to tylko tyle, że układ odpornościowy danej osoby się wzmocnił i pokonał wirusa. Około 60% brodawek wirusowych ustępuje samoistnie w ciągu pierwszych dwóch lat od zakażenia [1-2].

Metody gabinetowe wykonywane przez lekarza specjalistę

Podstawową tendencją w leczeniu zakażeń wywołanych przez wirusa brodawczaka ludzkiego jest dążenie do wzmocnienia miejscowej odporności. Wybór metody leczenia uzależniony jest od m.in. od lokalizacji brodawek i ich liczby. Z uwagi na fakt, że brodawki są chorobą o wysokim prawdopodobieństwie samoistnego ustępowania, postępowanie lecznicze nie powinno być zbyt agresywne, powodować bliznowacenia, ani nie sprawiać silnego bólu.

Należy pamiętać, ze wycięcie chirurgiczne brodawki nie rozwiązuje problemu, gdyż nie powoduje to zniszczenia wirusa brodawczaka ludzkiego, a jedynie niszczy naskórek w którym wirus się namnaża. Z uwagi na to, że w otaczającej skórze niezmienionej chorobowo obecny jest wirus, nawroty są raczej regułą. Jedynie w przypadku, gdy mamy podejrzenie rozwoju raka kolczystokomórkowego brodawki należy usunąć chirurgicznie. Wskazaniem do takiego postępowania jest obecność długotrwałych i powiększających się zmian u chorych z obniżoną odpornością.

W walce z kurzajkami wykorzystujemy różnorodne leki miejscowe, kriochirurgię, elektrokoagulację, łyżeczkowanie oraz laser [1-2].

• Metody chirurgiczne
  Brodawki mogą być usuwane po znieczuleniu miejscowym za pomocą łyżeczkowania lub metod elektrochirurgicznych. Głównym wskazaniem to tych zabiegów elektrochirurgicznych jest obecność wyniosłych, uszypułowanych zmian. Natomiast łyżeczkowanie stosuje się w przypadku zmian na podeszwach, przy czym po tym zabiegu pozostają bolesne i głębokie blizny [1-2].
• Laser
  Najczęściej do usuwania brodawek wirusowych wykorzystuje się laser C02. Kurzajkę wypala się skoncentrowaną wiązką światła. Przed wykonaniem zabiegu należy dobrze znieczulić skórę. Po zabiegu może pojawić się blizna, gdyż jest to dość radykalny sposób usunięcia zmian chorobowych [1-2].
• Kriochirurgia
  Kriochirurgia to metoda niszczenia brodawek wirusowych za pomocą ciekłego azotu. Najlepsze wyniki osiąga się przez wykorzystanie metody natryskowej, czyli za pomocą specjalnego urządzenia nanosi się azot na powierzchnię brodawki bez bezpośredniego kontaktu urządzenia z jej powierzchnią. Metoda ta nie przynosi bólu. Niekiedy po zabiegu może trochę piec, szczypać czy pobolewać (podobnie jak po oparzeniu). Jednak po paru godzinach dyskomfort mija. Na miejsce po wymrażaniu trzeba jednak uważać – na skórze potraktowanej ciekłym azotem najpierw powstanie bąbel, który po dwóch trzech dniach przysycha i wytwarza się strup, który odpada po paru dniach. Rankę należy zaklejać plastrem z opatrunkiem i pilnować, by była czysta, inaczej może dojść do wtórnego jej zakażenia. W dniu zabiegu unikamy też mycia, czy moczenia leczonego miejsca, potem można je już traktować normalnie [1-2].

Domowe metody leczenia

Jedną z najbardziej znanych roślin wykorzystywanych w celu leczenia brodawek jest jaskółcze ziele (glistnik). Działanie lecznicze wykazuje żółtopomarańczowy sok tej rośliny, którym zaleca się smarowanie brodawek wirusowych przez kilka dni. Często postępowanie takie prowadzi do wyleczenia schorzenia, ale w postępowaniu z jaskółczym zielem należy wykazywać dużą ostrożność z uwagi na jego działanie alergizujące. Ponadto należy uważać, aby preparat nie dostał się do oczu.

• Kriochirurgia
  Metoda krioterapii jest skuteczną i łatwo dostępną formą walki z brodawkami. W warunkach domowych można skorzystać z gotowych zestawów do samodzielnego mrożenia, które dostępne są w aptece. Można je stosować u osób dorosłych oraz u dzieci powyżej czwartego roku życia. W gabinetach lekarskich dostępny jest ciekły azot o niższej temperaturze, tak więc w przypadku zmian opornych na mrożenie w warunkach domowych można skorzystać z mrożenia w gabinecie lekarskim.
• Leki miejscowe dostępne bez recepty
  Leki keratolityczne służą do zmiękczania powierzchni brodawek, którą następnie należy usunąć za pomocą skalpela, nożyczek lub pumeksu. Podstawowym składnikiem o działaniu zmiękczającym jest kwas salicylowy, ale także wykorzystuje się jego połączenie z kwasem mlekowym lub 5-fluorouracylem. Najczęściej preparaty te wykorzystuje się do leczenia brodawek wirusowych na stopach lub okołopaznokciowych. Leczenie wymaga dużej dokładności, systematyczności oraz cierpliwości, gdyż w przypadku niektórych brodawek może ono trwać parę miesięcy.
• Leki dostępne wyłącznie na receptę
  W przypadku brodawek płaskich wykorzystuje się łagodniejsze preparaty, głównie oparte na pochodnych witaminy A (retinoidach). Z kolei w leczeniu kłykcin kończystych zastosowanie znajdują preparaty oparte na podofilotoksynie.

W celu wzmocnieniu odporności organizmu, aby mógł lepiej zwalczać wirusa brodawczaka ludzkiego można wykorzystać lek na bazie substancji o nazwie interferon – w formie zastrzyków zewnętrznie, w postaci żelu (lub zastrzyki te można wykonać samodzielnie lub ambulatoryjnie). Ograniczeniem jest jednak wysoki koszt takiej kuracji [1-2].

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
specjalista dermatologii i wenerologii