Co to jest brodawka wirusowa?

Definicja

Brodawki wirusowe, potocznie zwane kurzajkami, to zwykle niewielkie narośla na skórze lub błonie śluzowej wywołane zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Brodawki skórne dotyczą 7-10 % populacji, natomiast zmiany wywołane genitalnymi typami HPV – ok. 1% osób aktywnych seksualnie [1-2].

Przyczyna powstania brodawek

Zakażenia wirusem brodawczaka należą do jednych z najczęstszych zakażeń u człowieka i występują na całym świecie. Znanych jest ponad 120 różnych typów wirusa brodawczaka ludzkiego, z których ponad czterdziestoma zakażamy się drogą kontaktów płciowych i z których tylko część powoduje różne odmiany kliniczne brodawek. Ponadto część HPV może powodować zmiany przednowotworowe i nowotwory złośliwe w obrębie skóry i narządów płciowych, a rola niektórych z nich nie została dotychczas poznana [1-2].

Czynniki ryzyka zachorowania

Mówi się, że niektóre osoby są szczególnie podatne na zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego, a przyczyn upatruje się w obniżonej sprawności układu odpornościowego. Wymienia się kilka stanów, które mogą przyczynić się do wysiewu zmian tj. przyjmowanie leków obniżających odporność (leki immunosupresyjne, glikokortykosteroidy); schorzenia wrodzone oraz nabyte przebiegające ze spadkiem odporności; wyniszczenie organizmu w przebiegu ciężkich chorób; niedobory pokarmowe (błędy dietetyczne, schorzenia układu pokarmowego, anoreksja, bulimia) oraz przewlekły alkoholizm lub narkomania [1-2].

Powstaniu infekcji sprzyjają niewielkie zakażenia lub ranki powstałe na skórze, gdyż przez uszkodzoną skórę łatwiej dochodzi do przedostania się wirusa. Do czynników zwiększających ryzyko zakażenia ponadto zaliczamy: młody wiek (brodawki skórne znacznie częściej dotyczą dzieci i młodzieży szkolnej), korzystanie z tego samego ręcznika co osoba zakażona, ubieranie butów osoby chorej (brodawki podeszwowe), dzielenie łazienki z osobą chorą, zapominanie o zakładaniu na basen. saunę czy do łaźni - obuwia ochronnego, bezpośrednie kontakty seksualne z osobą zakażoną (kłykciny kończyste) oraz poród naturalny przez zainfekowaną matkę (dziecko zaraża się podczas porodu) [1-2].

Obraz kliniczny

Brodawki to niewielkie, twarde narośla o szorstkiej i nierównej powierzchni. Zmiany są na ogół w kolorze brązowym, białym lub cielistym, niekiedy z widocznymi drobnymi czarnymi kropkami na powierzchni. Ich obraz kliniczny różni się w zależności od lokalizacji: na dłoniach i podeszwach stóp zmiany są płaskie; na twarzy, a zwłaszcza na powiekach, występują długie i cienkie brodawki nitkowate; natomiast na błonach śluzowych obserwuje się białawe wilgotne grudki.

Zmiany na ogół są bezbolesne, chociaż zmiany na podeszwach mogą czasami sprawiać ból i utrudnić chodzenie. Mimo tego, iż brodawki wywołuje ten sami wirus HPV, to ze względu na ich bardzo różne umiejscowienie (dłonie, stopy, twarz etc.) nie stosuje się przy każdej z nich identycznego leczenia [1-2].

Wyróżniamy m.in. takie rodzaje brodawek wirusowych jak:

• Brodawki skórne – częstsze u dzieci i młodzieży (szczyt zachorowań pomiędzy 12 a 16. r.ż.), pojawiają się najczęściej na dłoniach i stopach;
• Brodawki podeszwowe (stóp) – lokalizują się na podeszwach stóp;
• Brodawki okołopaznokciowe - dotyczą okolicy wokół paznokcia lub pod paznokciem; [1-2].

Brodawki skórne najczęściej dotyczą skóry dłoni i najczęściej zajmują palce rąk lub okolicę wałów okołopaznokciowych. Najczęściej początkowo występuje pojedyncza grudka, a po kilku tygodniach zmiany się rozsiewają. Podobnie do brodawek skórnych mogą wyglądać m.in. mięczak zakaźny, brodawki łojotokowe, róg skórny, liszaj płaski przerostowy - dlatego w przypadku jakichkolwiek wątpliwości konieczna jest konsultacja z lekarzem [1-2].

Brodawki podeszwowe zajmują podeszwy stóp i zależnie od typu wirusa występują w postaci brodawek mozaikowych lub brodawek głębokich. Do zakażenia często dochodzi na basenach, w salach gimnastycznych i innych miejscach użyteczności publicznej, w których ludzie chodzą boso. Zakaźność brodawek podeszwowych jest wysoka. Obie odmiany brodawek podeszwowych występują często i są szeroko rozpowszechnione na całym świecie.

Wyróżniamy następujące rodzaje brodawek podeszwowych:

• Brodawki mozaikowe stóp: wywołane najczęściej przez HPV 2, to powierzchowne, szorstkie w dotyku, z tendencją do zlewania się, niebolesne zmiany. Cechuje je przewlekły przebieg. Rzadko ustępują samoistnie a przebyta infekcja nie wiąże się z odpornością. Ponadto na stopach mogą występować brodawki zwykłe o typowym wyglądzie;
• Głębokie brodawki stóp (myrmecia): wywołane najczęściej przez HPV 1, 63, to głębokie grudki, często krwotoczne, niezlewające się ze sobą i bolesne. Wykazują skłonność do samoistnego ustępowania, a przebyte zakażenie często prowadzi do nabycia odporności.
  Występują także brodawki okołopaznokciowe. Z uwagi na ich miejsce występowania i ryzyko uszkodzenia aparatu paznokciowego wskazana jest konsultacja lekarska w celu ustalenia leczenia. Lekarz podpowie, czy zmianę można usunąć i jakie są dostępne, bezpieczne metody pozbycia się brodawek.

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
specjalista dermatologii i wenerologii